O‘nli kasrlarni yaxlitlash — bu ularni ma’lum bir xonagacha (birlik, o‘ndan bir, yuzdan bir va hokazo) aniqroq qilib ifodalashdir.

Yaxlitlash qoidasi:

1. Kerakli xonadan keyingi raqamni tekshiramiz.
2. Agar u $5$ yoki undan katta bo‘lsa, oldingi raqamni $1$ ga oshiramiz.
3. Agar u $5$ dan kichik bo‘lsa, oldingi raqam o‘zgarmaydi.

${\mathbf{O}}^{\mathbf{\text{'}}}\mathbf{nli}\mathbf{kasrni}\mathbf{birlar}\mathbf{xonasigacha}\mathbf{yaxlitlash}$

Birlar xonasigacha yaxlitlash — bu kasrning butun qismini saqlab qolish va kasr qismini yo‘q qilishni anglatadi.

Yaxlitlash qoidasi:

• Agar kasr qismidagi birinchi raqam $5$ yoki undan katta bo‘lsa, butun qismga $1$ qo‘shiladi.
• Agar kasr qismidagi birinchi raqam $5$ dan kichik bo‘lsa, butun qism o‘zgarmaydi.

Masalan, $8,49$ va $3,883$ sonlarini birlar xonasigacha yaxlitlaymiz.

${\mathbf{O}}^{\mathbf{\text{'}}}\mathbf{nli}\mathbf{kasrni}{\mathbf{o}}^{\mathbf{\text{'}}}\mathbf{ndan}\mathbf{birlar}\mathbf{xonasigacha}\mathbf{yaxlitlash}$

O‘ndan birlar xonasigacha yaxlitlash — bu kasrni o‘ndan birgacha aniqlikda ifodalashni anglatadi.

Yaxlitlash qoidasi:

• O‘ndan birlar xonasidan keyingi raqamni tekshiramiz.
• Agar u $5$ yoki undan katta bo‘lsa, o‘ndan birlar xonasiga $1$ qo‘shiladi.
• Agar u $5$ dan kichik bo‘lsa, o‘ndan birlar xonasi o‘zgarmaydi.

Masalan, $4,747$ va $5,683$ sonlarini o'ndan birlar xonasigacha yaxlitlaymiz.

${\mathbf{O}}^{\mathbf{\text{'}}}\mathbf{nli}\mathbf{kasrni}\mathbf{yuzdan}\mathbf{birlar}\mathbf{xonasigacha}\mathbf{yaxlitlash}$

Yuzdan birlar xonasigacha yaxlitlash — bu kasrni yuzdan birgacha aniqlikda ifodalashni anglatadi.

Yaxlitlash qoidasi:

• Yuzdan birlar xonasidan keyingi raqamni tekshiramiz.
• Agar u $5$ yoki undan katta bo‘lsa, yuzdan birlar xonasiga $1$ qo‘shiladi.
• Agar u $5$ dan kichik bo‘lsa, yuzdan birlar xonasi o‘zgarmaydi.

Masalan, $5,743$ va $5,688$ sonlarini yuzdan birlar xonasigacha yaxlitlaymiz.

${\mathbf{O}}^{\mathbf{\text{'}}}\mathbf{nli}\mathbf{kasrni}\mathbf{mingdan}\mathbf{birlar}\mathbf{xonasigacha}\mathbf{yaxlitlash}$

Mingdan birlar xonasigacha yaxlitlash — bu kasrni mingdan birgacha aniqlikda ifodalashni anglatadi.

Yaxlitlash qoidasi:

• Mingdan birlar xonasidan keyingi raqamni tekshiramiz.
• Agar u $5$ yoki undan katta bo‘lsa, mingdan birlar xonasiga $1$ qo‘shiladi.
• Agar u $5$ dan kichik bo‘lsa, mingdan birlar xonasi o‘zgarmaydi.

Masalan, $35,7434$ va $2,5886$ sonlarini mingdan birlar xonasigacha yaxlitlaymiz.

${\mathbf{O}}^{\mathbf{\text{'}}}\mathbf{nli}\mathbf{kasrni}{\mathbf{o}}^{\mathbf{\text{'}}}\mathbf{n}\mathbf{mingdan}\mathbf{birlar}\mathbf{xonasigacha}\mathbf{yaxlitlash}$

O‘n mingdan birlar xonasigacha yaxlitlash — bu kasrni o‘n mingdan birgacha aniqlikda ifodalashni anglatadi.

Yaxlitlash qoidasi:

• O‘n mingdan birlar xonasidan keyingi raqamni tekshiramiz.
• Agar u $5$ yoki undan katta bo‘lsa, o‘n mingdan birlar xonasiga $1$ qo‘shiladi.
• Agar u $5$ dan kichik bo‘lsa, o‘n mingdan birlar xonasi o‘zgarmaydi.

Masalan, $5,74341$ va $8,58869$ sonlarini o'n mingdan birlar xonasigacha yaxlitlaymiz.

Bolajonlar, bugungi darsimizga yakun yozish vaqti keldi. Bugun biz o‘nli kasrlarni yaxlitlashni o‘rganib chiqdik. Sizlar bilan birgalikda quyidagi muhim bilimlarni muvaffaqiyatli egalladik:

1. Birlar xonasigacha yaxlitlash : Butun qismni saqlab qolamiz, kasr qismini yo‘q qilamiz.
2. O‘ndan birlar xonasigacha yaxlitlash : Kasrni o‘ndan birgacha aniqlikda ifodalaymiz.
3. Yuzdan birlar xonasigacha yaxlitlash : Kasrni yuzdan birgacha aniqlikda ifodalaymiz.
4. Mingdan birlar xonasigacha yaxlitlash : Kasrni mingdan birgacha aniqlikda ifodalaymiz.
5. O‘n mingdan birlar xonasigacha yaxlitlash : Kasrni o‘n mingdan birgacha aniqlikda ifodalaymiz.

Endi sizlar o‘nli kasrlarni turli aniqlikda yaxlitlay olasiz. Bu bilimlar sizga hayotda ham, o‘qishda ham katta yordam beradi.

Aniqlik matematikaning ruhi, ammo real hayotda biz doim yaqinlashtirishlarga tayanamiz.

Karl Fridrix Gauss